Zihinsel Engelli Oy Kullanabilir Mi? Sorusu birçok kişi tarafından merak edilmektedir. 31 Mart seçimleri sonrasında Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimine ilişkin Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) bazı itirazlarda bulundu. Bu itirazlardan bir tanesi de zihinsel engelli oy kullanabilir mi hakkınaydı. Türkiye’deki kanunlar gereği zihinsel engelli bireylerin oy kullanamaması, yani kısıtlı sayılabilmeleri için vesayet altında olmaları gerekmektedir. Yani kişinin oy hakkının kısıtlanabilmesi için zihinsel engelli olduğuna dair sağlık raporu yeterli olmuyor, ayrıca vesayet altında olduğuna dair mahkeme kararı da gerekmektedir. Peki, Zihinsel Engelli Oy Kullanabilir Mi?
Zihinsel Engelli Oy Kullanabilir Mi?
Zihinsel engelli bireylerin vesayet altında oldukları için oy kullanamamaları artık Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Hakları Sözleşmesi’ni imzalamış taraf devletler için kabul edilebilir bir durum değildir. Türkiye de 2009’dan beri bu sözleşemeye taraf ülkelerden biri olmaktadır. Sözleşmenin 29. maddesi de engelli bireylerin siyasal yaşama katılım hakkını vurgulamaktadır.
“Bazı engelli bireylerin hukuki ehliyetinin, özellikle de oy hakkının, reddedilmesi ya da kısıtlanması siyasi yaşama katılımlarını kabul etmemek için kullanılmaktadır. Hukuki ehliyetin yaşamın bütün yönlerinde eşit olarak tanınmasını tam anlamıyla gerçekleştirmek için, engelli bireylerin hukuki ehliyetinin kamusal ve siyasi yaşamda tanınması önemlidir (Mad. 29). Bu, kişinin karar verme yetisinin, engelli bireyleri oy hakkı, seçilme hakkı ve jüri üyesi olma hakkı dahil siyasi haklarından mahrum bırakmak için gerekçe olarak kullanılamayacağı anlamına gelir.”
Görme Engelliler İçin Şablon
Görme engelliler için şablon ile ilgili gündeme getirdikleri sorunlar nedeniyle kimi zaman tepki aldıklarını belirten Ak, son gelişmeleri şöyle anlattı.
“Oysa bu sayede görme engelli bireyler için şablon uygulaması geldi. Şablon uygulamasını ilk geliştiren yer Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Merkezi (GETEM). Boğaziçi üniversitesi bu uygulamayı daha önceki seçimlerde geliştirmişti ve yüksek seçim kuruluna bu şablonu kullanmaları ve basımı için talepte bulunmuştu.
Yüksek Seçim Kurulu şablonun kullanılmasına izin verdi ama basımını ve dağıtımını üstlenmedi. Kişiler şablonu kendileri temin etmek zorunda kaldılar. Bir önceki seçimlerde bu yakınmalar üzerine şablon kullanımı başlatıldı ama bu imkan çok sınırlı bir kitle tarafından kullanılabildi. Ancak GETEM’e ulaşıp, bu şablonlara erişebilen kişiler tarafından uygulanabildi.
Geçen sene bir kanun getirildi ve şablonun basılabilmesi için bir alan açıldı. Dolayısıyla bu seçimde şablon basımını ve dağıtımını Yüksek Seçim Kurulu üstleniyor dolayısıyla görme engelli kişiler isterlerse bu şablonu kullanacaklar, isterlerse eski uygulamadaki gibi kendi tercih ettikleri bir kişiyle beraber kabinde oyunu kullanabilecekler.”
Zihinsel Engelli Oy Kullanabilir Mi? T.C. Yüksek Seçim Kurulu Kararı
T.C. Yüksek Seçim Kurulu yapılan değerlendirme neticesinde; 298 sayılı Kanunun 90 ve 93. maddeleri uyarınca, 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimine esas olmak üzere;
“Mürekkep renginde şablon bastırılarak sandıklara veya her görme engelli seçmene dağıtılması talebin reddine, isteyen görme engellilerin tek başlarına ve erişilebilir biçimde oy kullanabilmeleri maksadıyla yanlarında getirecekleri şablonlarla oy kullanılabileceğine karar verilmesi gerekmiştir.”
Zihinsel Engelli Oy Kullanabilir Mi? Sorusu için Açıklanan nedenlerle;
- Mürekkep renginde şablon bastırılarak sandıklara veya her görme engelli seçmene
- dağıtılması talebin reddine,
- İsteyen görme engellilerin tek başlarına ve erişilebilir biçimde oy kullanabilmeleri
- maksadıyla yanlarında getirecekleri şablonlarla oy kullanılabileceğine,
- Karar örneğinin;
- Engelsiz Erişim Derneği Başkanlığına,
- Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce www.ysk.gov.tr adresinde ve Yüksek
- Seçim Kurulu Kurumsal portalında yayınlanmasına,
- Seçim Hizmetleri Genel Müdürlüğünce il-ilçe seçim kurulu başkanlıklarına kurum içi elektronik posta ile iletilmesine,
12/12/2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.