Engelli bireyler için tahsis edilen araçlar, vergi indirimi ve bazı kullanım ayrıcalıkları gibi çeşitli kolaylıklar sağlar. Bu kapsamda özel düzenlemelere tabi olan engelli araçları, belirli kurallara uygun olarak kullanılmalıdır. Araçların amacı, engelli bireyin günlük yaşamını kolaylaştırmak ve ulaşımını daha erişilebilir hale getirmektir. Bu sebeple kullanım hakkı da belli sınırlar içerisinde değerlendirilir.
Engelli araçları, sadece engelli bireyin değil, bazı yakınlarının da kullanımına açık olabilir. Ancak bu kullanım serbestliği her akrabayı kapsamaz. Özellikle torunlar gibi birinci dereceden alt soylar, araç kullanımında sıklıkla gündeme gelen konulardan biridir. Mevzuat, araçların sadece belirli akrabalar tarafından kullanılmasına olanak tanır ve bu kişilerin dışında kullanım tespit edildiğinde cezai işlemler uygulanabilir.
Engelli Aracını Hangi Akrabalar Kullanabilir?
Engelli aracı kullanımı, yalnızca belirli akrabalarla sınırlandırılmıştır. Bu kısıtlamalar, vergi muafiyeti sağlanan araçların amacı dışı kullanımını önlemek adına uygulanır. Kanunen, engelli bireyin kendi kullanamadığı araçlarda, belirli birinci ve ikinci derece akrabaların kullanımına izin verilir. Bunun dışındaki kişilerin aracı kullanması yasal değildir.
Araç kullanımında asıl hedef, engelli bireyin ulaşım ihtiyacını karşılamaktır. Bu sebeple akrabalık derecesi, aracın bu amaca hizmet edip etmediğini belirlemede temel ölçüttür. Engelli aracı kullanımı, noter onayı ya da özel izin belgesi gibi işlemlerle genişletilemez. Trafik denetimlerinde aracın kimin tarafından kullanıldığına dair kontroller yapılır ve uygunsuz kullanım durumlarında cezai yaptırım uygulanabilir.
Engelli birey, kendi başına araç kullanabiliyorsa özel tertibatlı ya da otomatik vitesli araç kullanarak ehliyetle aracı sürebilir. Kullanamıyorsa, kendisine refakat eden yakınları bu görevi üstlenebilir. Ancak bu kişilerin net şekilde belirlenmiş olması gerekir. Engelli aracı kullanımı konusundaki ihlaller, araç sahibi ve kullanıcı için ciddi yaptırımlarla sonuçlanabilir. Engelli aracını kullanabilecek kişiler şu şekildedir:
- Anne
- Baba
- Eş
- Çocuk
- Kardeş
- Dede
- Nine
Bu kişiler dışında kalan bireylerin, örneğin kuzen, torun, arkadaş gibi kişilerin aracı kullanması mevzuata aykırı olur. Hak kaybı ve ceza ile karşılaşmamak için güncel yönetmeliklere uygun hareket edilmelidir.
Eş Durumu Nedeniyle Engelli Tayini Nasıl Yapılır? başlıklı yazımız da ilginizi çekebilir.
Engelli Aracı Ruhsat Sahibi Dışında Kaç Kişi Kullanabilir?
Engelli aracı, ÖTV istisnası kapsamında alınmışsa, belli bir süre boyunca yalnızca belirli kişiler tarafından kullanılabilir. Bu süre genellikle 5 yıl olarak uygulanır ve araç satışı ya da devri yapılamaz. Bu sürede, araç ruhsat sahibi dışında kaç kişinin kullanımına açık olduğu konusu, yönetmelikte net şekilde belirlenmiştir.
Kullanım yetkisi verilen kişiler genellikle ruhsat sahibinin birinci derece yakınlarıdır. Bu kişilerin dışında herhangi bir üçüncü şahsın aracı kullanması, mevzuata aykırı kabul edilir. Engelli aracı ile ilgili kurallar, yalnızca bireysel hakları değil, kamu kaynaklarının doğru kullanımını da hedefler. Bu nedenle ruhsat sahibinin dışında kimin aracı kullandığına dair sıkı denetimler yapılır.
Ruhsat sahibi dışında aracı kullanacak kişilerin, trafik ekiplerince yapılan kontrollerde, engelli bireyle akrabalık derecesini belgeleyebilecek durumda olması gerekir. Aksi durumda, araç bağlanabilir ya da para cezası kesilebilir. Bu kapsamda yapılan ihlaller, sadece cezai yaptırım doğurmakla kalmaz, aynı zamanda vergi istisnasının da iptaline neden olabilir.